`

Zapraszamy

Biskup Siedlecki - Wskazania w sprawie udzielania sakramentów

Sakramenty sÄ… zasadniczymi elementami życia chrzeÅ›cijaÅ„skiego - znakami oraz Å›rodkami wyrażania i umacniania wiary, sprawowania kultu, a także uÅ›wiÄ™cania czÅ‚owieka. WÅ‚aÅ›ciwe ich udzielanie i przyjmowanie ma wielkie znaczenie dla życia chrzeÅ›cijaÅ„skiego. Dlatego, majÄ…c na uwadze dobro Diecezjan w zakresie przygotowania i przeżywania sakramentów oraz sakramentaliów, na mocy kan. 838 § 4, niniejszym przedkÅ‚adam duszpasterzom wskazania w tej materii. WidzÄ™ naglÄ…cÄ… potrzebÄ™ wyjaÅ›nienia i przybliżenia dwóch kwestii, które czÄ™sto bywajÄ… źródÅ‚em nieporozumieÅ„ miÄ™dzy wiernymi i duszpasterzami. Pierwsza z nich to przygotowanie do sakramentów, a druga to pojmowanie wspólnoty parafialnej jako podstawowej jednostki, w której i na terenie, której udziela siÄ™ sakramentów.

 

W związku z tym polecam duszpasterzom, aby kierowali się następującymi kryteriami.

 

1. Sakramenty sÄ… dla ludzi przygotowanych do ich przyjÄ™cia, a przede wszystkim wykazujÄ…cych stosownÄ… do swego wieku i stanu wiarÄ™ (kan. 843). PrzyjÄ™cie sakramentów bez odpowiedniej wiary niesie ze sobÄ… niebezpieczeÅ„stwo magicznego ich pojmowania i takiego też korzystania z nich. Dodatkowo dochodzi niebezpieczeÅ„stwo traktowania duszpasterza nie jako ojca wspólnoty parafialnej, reprezentujÄ…cego Chrystusa i KoÅ›cióÅ‚, ale jako urzÄ™dnika Å›wiadczÄ…cego okreÅ›lone usÅ‚ugi (por. Kongregacja ds. DuchowieÅ„stwa, instrukcja KapÅ‚an, pasterz i przewodnik wspólnoty parafialnej, nr 22).

 

2. Nie można udzielać sakramentów osobom, które dobrowolnie i Å›wiadomie, a przy tym czÄ™sto w sposób publiczny, odrzucajÄ… nauczanie Ewangelii i KoÅ›cioÅ‚a w podstawowych zagadnieniach moralnych lub nie akceptujÄ… wspólnoty KoÅ›cioÅ‚a, majÄ…cej także wymiar hierarchiczny (zob. kan. 750nn.).

 

3. W przypadkach, kiedy z proÅ›bÄ… o udzielenie sakramentu przychodzÄ… osoby, które nie speÅ‚niajÄ… i nie akceptujÄ… nauczania KoÅ›cioÅ‚a, należy je wezwać do rewizji swoich przekonaÅ„, oferujÄ…c wszelkÄ… pomoc w zrozumieniu i doprowadzeniu do uznania nauki KoÅ›cioÅ‚a. JeÅ›li nie ma otwartoÅ›ci na tÄ™ pomoc, trzeba takim osobom uÅ›wiadomić, że to nie KoÅ›cióÅ‚ odmawia im sakramentów, lecz oni nie speÅ‚niajÄ… koniecznych warunków do ich godnego i wÅ‚aÅ›ciwego przyjÄ™cia.

 

4. Ze szczególnymi przypadkami, na które trzeba zwrócić uwagÄ™, ma siÄ™ do czynienia wtedy, gdy rodzice proszÄ…cy o sakrament chrztu dla swego dziecka jednoczeÅ›nie nie akceptujÄ… nauczania KoÅ›cioÅ‚a co do zasad wiary, moralnoÅ›ci i chrzeÅ›cijaÅ„skiego charakteru małżeÅ„stwa. Gdy rodzice, nie majÄ…c przeszkód do zawarcia sakramentalnego małżeÅ„stwa, nie czyniÄ… tego, pozostajÄ…c z wÅ‚asnej woli w wolnym zwiÄ…zku, trzeba wziąć pod uwagÄ™ możliwość odÅ‚ożenia chrztu ich dziecka (zob. kan. 868 § 1, 2º).

JeÅ›li w takich przypadkach rodzice naturalni odwoÅ‚ujÄ… siÄ™ do roli rodziców chrzestnych – argumentujÄ…c, że to oni wezmÄ… odpowiedzialność za katolickie wychowanie ich dziecka –wówczas istnieje możliwość dopuszczenia do chrztu pod okreÅ›lonymi warunkami. Duszpasterz winien wiÄ™c roztropnie ocenić, czy sÄ… speÅ‚nione nastÄ™pujÄ…ce warunki: 1) wyraźne i życzliwe przyzwolenie rodziców naturalnych na religijne wychowanie ich dziecka, 2) bliskość zamieszkania, realny wpÅ‚yw i gwarancja swobody dziaÅ‚ania dana w tej dziedzinie chrzestnym, 3) prawdopodobieÅ„stwo podjÄ™cia prawdziwej troski ze strony chrzestnych, odznaczajÄ…cych siÄ™ wysokimi przymiotami moralnymi i żywÄ… wiarÄ….

Podobne warunki musiałyby być spełnione, gdyby odpowiedzialność za katolickie wychowanie dziecka chciała podjąć jego babcia lub dziadek.

Powyższe sytuacje należy jednak traktować jako wyjÄ…tkowe, ponieważ w praktyce wpÅ‚yw takich osób na wychowanie bywa bardzo ograniczony. W razie wÄ…tpliwoÅ›ci co do oceny sytuacji należy odnieść siÄ™ do Kurii.

 

5. Do funkcji chrzestnych mogÄ… być dopuszczone osoby, które przyjęły sakrament bierzmowania i sÄ… – jak wskazuje Katechizm KoÅ›cioÅ‚a Katolickiego – „głęboko wierzÄ…ce, a także zdolne i gotowe sÅ‚użyć pomocÄ… nowo ochrzczonemu na drodze życia chrzeÅ›cijaÅ„skiego” (nr 1255). Nie jest to funkcja Å›wiecka, ale religijna. Rodzice dziecka winni, wiÄ™c do niej prezentować osoby, które speÅ‚niajÄ… wymogi religijno-moralne. Nie wystarczy tylko to, że należą do rodziny lub sÄ… przyjacióÅ‚mi.

 

6. Trzeba zwrócić uwagÄ™ na coraz częściej wystÄ™pujÄ…cy fakt, że mÅ‚odzi ludzie rozpoczynajÄ… wspólne życie na sposób małżeÅ„ski (niekiedy za przyzwoleniem rodziców), Å›wiadomie i dobrowolnie odkÅ‚adajÄ…c zawarcie sakramentalnego zwiÄ…zku, z różnych drugorzÄ™dnych powodów, na „dogodny” dla siebie termin, niekiedy bardzo odlegÅ‚y. Takim osobom należy uÅ›wiadomić, że tego rodzaju postawÄ… de facto negujÄ… katolickÄ… naukÄ™ o przygotowaniu do małżeÅ„stwa i o czystoÅ›ci przedmałżeÅ„skiej, a żyjÄ…c notorycznie w tym stanie, same w jakiejÅ› mierze wykluczajÄ… siebie ze spoÅ‚ecznoÅ›ci koÅ›cielnej i pozbawiajÄ… siÄ™ prawa do korzystania z sakramentów.

 

7. Gdy takie osoby wyrażą wolÄ™ zawarcia małżeÅ„stwa i ochrzczenia dzieci, winny w jakiÅ› sposób okazać skruchÄ™ i uznać za błędny swój dotychczasowy sposób postÄ™powania, w Å›rodowisku, w którym byÅ‚o znane ich życie niezgodne z naukÄ… KoÅ›cioÅ‚a. Nie chodzi w tym tylko o formalność, ale o rzeczywiste znaki, które objawiÄ… siÄ™ w ich postÄ™powaniu i zostanÄ… dostrzeżone przez wspólnotÄ™ koÅ›cielnÄ…. JeÅ›li to nastÄ…pi, należy przyjąć te osoby z radoÅ›ciÄ… do peÅ‚nego uczestnictwa w życiu wspólnoty. Nie należy natomiast stosować form restrykcyjnych jak np. cichy Å›lub czy Å›lub bez mszy Å›wiÄ™tej, chyba że tego domagajÄ… siÄ™ jakieÅ› szczególne okolicznoÅ›ci. Trzeba raczej przygotować nupturientów i wspólnotÄ™ do tego, by zaczÄ™li patrzeć inaczej na dotychczasowy sposób swego życia i w dojrzaÅ‚y sposób przyjÄ™li wÅ‚aÅ›ciwe rozwiÄ…zanie.

Należy też unikać stosowania presji czy przymusu zmierzajÄ…cego do formalnego zaÅ‚atwienia sprawy, czyli zawarcia małżeÅ„stwa bez przekonania i wewnÄ™trznej wolnej zgody. Tym bardziej, że takie naciski mogÄ… mieć wpÅ‚yw na ważność sakramentu małżeÅ„stwa. Duszpasterz winien mocno podkreÅ›lać potrzebÄ™ zmiany mentalnoÅ›ci takich osób i ewentualnie podjąć stosowne kroki w celu przygotowania ich do wÅ‚aÅ›ciwego i Å›wiadomego podejÅ›cia do sakramentu małżeÅ„stwa.

 

8. W zwiÄ…zku z rozpoczÄ™ciem przygotowania do I Komunii Å›wiÄ™tej, czÄ™sto okazuje siÄ™, że dziecko nie jest ochrzczone. Dziecko i caÅ‚a jego rodzina powinni być potraktowani z dużą odpowiedzialnoÅ›ciÄ…. Tego rodzaju sytuacje wynikajÄ… zasadniczo nie z winy dziecka, lecz z zaniedbania i winy rodziców. Oni wiÄ™c potrzebujÄ… pomocy. ProszÄ™, by wszystkie takie przypadki byÅ‚y zgÅ‚aszane do Kurii. Zazwyczaj sÄ… one Å›wiadectwem braku poważnego traktowania stylu i zasad chrzeÅ›cijaÅ„skiego życia przez rodziców. Nie chodzi w żadnym razie o jakieÅ› restrykcje czy represje, lecz o zorganizowanÄ… pomoc takim rodzinom, by dobrze przeżyli katechumenalne przygotowanie swoich dzieci.

 

9. JeÅ›li chodzi o sakrament bierzmowania, proszÄ™ duszpasterzy i katechetów, by robili wszystko, co w ich mocy w celu przygotowania mÅ‚odzieży do tego sakramentu. Jeżeli jednak widać obojÄ™tność ze strony rodziców i jednoczeÅ›nie brak dobrej woli ze strony kandydata, to lepiej nie dopuÅ›cić do przyjÄ™cia sakramentu, niż przedstawić go wbrew czy mimo jego woli i ze Å›wiadomoÅ›ciÄ… braku zainteresowania ze strony jego rodziców czy opiekunów (por. kan. 889 § 2).

 

10. Normalnym i zwyczajnym miejscem udzielania sakramentów jest parafia, na terenie której mieszka dana osoba. Sakramenty bowiem sÄ… udzielane we wspólnocie KoÅ›cioÅ‚a konkretyzujÄ…cego siÄ™ w lokalnej wspólnocie wierzÄ…cych. Sakramenty też budujÄ… tÄ™ wspólnotÄ™. Udzielanie i przyjmowanie sakramentów nie jest sprawÄ… prywatnÄ…, lecz dokonuje siÄ™ w odniesieniu do wspólnoty.

Chrzest winien być udzielany dzieciom w sposób uroczysty na wyznaczonych wczeÅ›niej liturgiach, aby parafianie, jako wspólnota wiary, mogli przyjąć każdego nowego czÅ‚onka i dzielić radość z jego rodzicami. Podobnie I Komunia Å›w. i bierzmowanie powinny mieć miejsce we wÅ‚asnych parafiach. Dopuszczalne sÄ… jedynie uzasadnione wyjÄ…tki. Te, w razie nieporozumieÅ„, powinny być konsultowane w Kurii. Åšluby z zasady winny odbywać siÄ™ w parafii jednego z nupturientów (kan. 1115; por. Instrukcja Episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeÅ„stwa w KoÅ›ciele katolickim, 36). Przeprowadzenie rozeznania i zawarcie małżeÅ„stwa w innej parafii może być dopuszczone na proÅ›bÄ™ nupturientów tylko w wyjÄ…tkowych przypadkach, jeÅ›li przemawiajÄ… za tym poważne racje. Stosowne upoważnienie dla proboszcza takiej parafii musi być wydane przez ordynariusza miejsca lub proboszcza jednej ze stron (Instrukcja, 38).

 

11. Prawo do katolickiego pogrzebu ma każdy ochrzczony, który do Å›mierci wytrwaÅ‚ w wierze i praktyce życia KoÅ›cioÅ‚a. W parafiach, w których jest zwyczaj odprawiania mszy Å›wiÄ™tej pogrzebowej z obecnoÅ›ciÄ… ciaÅ‚a zmarÅ‚ego w koÅ›ciele, takie prawo przysÅ‚uguje wszystkim, którzy uczestniczyli w życiu wspólnoty koÅ›cielnej. JeÅ›li zaÅ› ktoÅ› swoim życiem zaprzeczaÅ‚ przynależnoÅ›ci do KoÅ›cioÅ‚a, nie uczestniczyÅ‚ w życiu wspólnoty wiary, dokonaÅ‚ różnego rodzaju jawnych aktów przeciwnych nauczaniu i praktyce KoÅ›cioÅ‚a, to nie powinno siÄ™ wprowadzać jego ciaÅ‚a do koÅ›cioÅ‚a. Należy, stosownie do okolicznoÅ›ci, odbyć obrzÄ™dy pogrzebowe na cmentarzu, natomiast msza Å›wiÄ™ta w intencji tego zmarÅ‚ego niechaj zostanie odprawiona w koÅ›ciele bez wnoszenia jego ciaÅ‚a (kan. 1184n.).

 

Niniejsze wskazania nie majÄ… charakteru restrykcyjnego, lecz majÄ… na celu wyjÅ›cie naprzeciw potrzebie lepszego uÅ›wiadomienia ludziom wierzÄ…cym ich miejsca we wspólnocie KoÅ›cioÅ‚a. Tym wszystkim zaÅ›, którzy nie akceptujÄ… w peÅ‚ni nauczania KoÅ›cioÅ‚a, duszpasterze winni uÅ›wiadomić, że przyjmowanie sakramentów nie jest ani magicznÄ… koniecznoÅ›ciÄ…, ani formalnÄ… usÅ‚ugÄ… ze strony KoÅ›cioÅ‚a, którÄ… można nabyć za pieniÄ…dze z jakichkolwiek wzglÄ™dów bez stosownej postawy życiowej, czy gotowoÅ›ci do jej zmiany.

 

Sakramenty udzielane przez KoÅ›cióÅ‚ i we wspólnocie koÅ›cielnej sÄ… darem, który jest nieodłącznie zwiÄ…zany z aktualnÄ…, żywÄ… wiarÄ… i prowadzi do ubogacenia życia poszczególnych osób oraz odnajdywania przez nich miejsca we wspólnocie wierzÄ…cych. Nie mogÄ… wiÄ™c w zwykÅ‚ych warunkach być udzielane w oderwaniu od prawdy życiowej, a wiÄ™c przy braku gotowoÅ›ci dostosowania życia do tego, co te sakramenty oznaczajÄ… i co powodujÄ…. Inne zasady stosuje KoÅ›cióÅ‚ tylko w wyjÄ…tkowych sytuacjach, np. w przypadku niebezpieczeÅ„stwa Å›mierci.

 

ProszÄ™ Duszpasterzy o poważne potraktowanie tych wskazaÅ„ i doÅ‚ożenie wszelkich staraÅ„, aby jak najlepiej przygotowywać wiernych do przyjmowania sakramentów, tak by wydawaÅ‚y one prawdziwe owoce chrzeÅ›cijaÅ„skiego życia.

 

+Zbigniew Kiernikowski
Biskup Siedlecki